ANKARA-BHA
2024 yılında dünya genelinde devreye giren yeni kömür kapasitesi, son 20 yılın en düşük seviyesine geriledi. Çin ve Hindistan dışında, geliştirilmekte olan kömür kapasitesinde 10 yıldır devam eden bir azalma eğilimi sürdü.
Uluslararası sivil toplum kuruluşu Global Energy Monitor, Küresel Kömürlü Santral Takipçisi Projesi kapsamında yayımladığı “Yükseliş ve Çöküş” raporunun 10’uncusunu yayımladı. Bu rapor, dünya genelindeki kömürlü termik santralleri ve ilgili planları kapsıyor.
Rapora göre, 2023 yılında dünya genelinde toplam 44 gigavatlık yeni kömür santrali kapasitesi devreye alındı. Bu, son 20 yılın en düşük seviyesi olarak öne çıkarken, kömür kullanımının azalmakta olduğunun güçlü bir işareti olarak değerlendiriliyor. 2023’te devreye giren 44 gigavatlık yeni kapasiteye karşın, 25,2 gigavatlık kurulu kömür santrali kapandı. Sonuç olarak, küresel kömür kapasitesi 2024 yılında yıllık yüzde 1’in altında bir artış gösterdi.
Geçen yıl devreye giren yeni kapasite, 2004-2024 döneminde ortalama olarak devreye alınan yıllık 72 gigavatlık kapasitenin yaklaşık 30 gigavat altında kaldı.
Avrupa’da kömür santrali kapanışları hızlanıyor
Avrupa Birliği’nde devreden çıkarılan kömür santrali kapasitesi, geçen yıl devreye alınan yeni kömür kapasitesindeki artışın sınırlı kalmasına neden oldu. AB ülkelerinde 2023’te 2,7 gigavatlık kömür santrali kapatılırken, bu rakam 2024’te 11 gigavata yükseldi. Almanya, 6,7 gigavatla en fazla santral kapatan ülke oldu, Birleşik Krallık ise son kömür santralini kapattı.
ABD’de de 2023’te emekli edilen kömür santrali kapasitesi 4,7 gigavatla 2015’ten beri en düşük seviyeye geriledi. ABD’deki mevcut kömür kapasitesinin yarısının 2035 yılına kadar kapatılması planlanıyor, ancak bazı enerji şirketleri bu planları ertelemeyi düşünüyor.
Çin ve Hindistan farklı bir yolda
Çin ve Hindistan, dünya genelinden ayrışarak kömür kapasitesini artırmaya devam ediyor. Çin, 2024 yılında yeni kömür santralleri inşa etmeye hızla başladı. Bu durum, 2025 yılında kömür tüketiminin zirveye ulaşmasının ardından düşüşe geçme taahhüdünü tehlikeye atma riski taşıyor. Hindistan da geçen yıl yeni kömür santrali projelerini önerdi, ancak bu projelerin ne zaman başlayacağına dair net bir takvim henüz açıklanmadı.
Güneydoğu Asya’da ise kömürden çıkış adımları artıyor. Endonezya dışında, bölgedeki diğer ülkelerde yeni kömür santrali projeleri azalmış durumda. Endonezya, 2024’te yeni kömür santrali teklifinde bulunan tek ülke oldu.
Dünyadaki kömür eğilimlerine Türkiye uyuyor
Rapora göre, Türkiye son yıllarda kömür santrali projelerini hızla iptal etti. 2010’dan itibaren 92 gigavatlık kömür santrali projesi iptal edildi. Bu miktar, Türkiye’deki mevcut kömür santrali kapasitesinin yaklaşık 5 katına denk geliyor.
Türkiye’nin son kömür santrali projesi, Kahramanmaraş’taki Afşin-Elbistan A Termik Santrali’ne eklenmesi planlanan 688 megavatlık iki ünite olarak dikkat çekiyor. Avrupa İklim Eylem Ağı Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Sorumlusu Elif Cansu İlhan, Türkiye’nin 2015’ten bu yana kömürlü termik santral projelerini iptal ettiğini ve yenilenebilir enerjiye yöneldiğini belirterek, kömürden çıkış planlarının güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Fosil Yakıtların Ötesi Kampanyacısı Duygu Kutluay ise Türkiye’nin gelecekteki elektrik ihtiyacının yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanacağı bir dönemi hedefleyerek, fosil yakıtlardan çıkılmasının gerekliliğini ifade etti.