Forbes’tan Türkiye’de 10 müze önerisi: Beypazarı Türk Hamam Müzesi listede! – Birlik Haber Ajansı

NİSA NUR BACAK/ANKARA-BHA

Yazar Joe Yogerst, Forbes Dergisi için Türkiye’nin gözden kaçan ancak keşfedilmeye değer 10 müzesini kaleme aldı ve Türkiye’nin kültürel mirasını koruyan bu değerli müzeler arasında Beypazarı’nda bulunan Türk Hamam Müzesi de yer aldı. Bu başarıyı, müzenin kurucusu ve kültürel çalışmalar konusunda doktorası bulunan Sema Demir ile konuştuk.

Sema Demir, 2007 yılında Türkiye’nin ilk uygulamalı halk kültürü müzesini kurduğu Beypazarı’nda, Yaşayan Müze’yi hayata geçirirken Türkiye’nin kültürel mirasını korumak ve aktarılmasını sağlamak adına önemli adımlar attı. Ardından 2012’de Türkiye’nin ilk hamam müzesini kurarak, hem Beypazarı’na hem de Türk kültürüne katkı sağladı. Demir, Türk Hamam Müzesi’nin Forbes’te yer alma başarısının ardında yatan süreci anlattı.

“Mansur Yavaş’ın desteğiyle başladık”

Demir, Yaşayan Müze’nin kuruluş sürecinde Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın desteğinin büyük rol oynadığını “Mansur Yavaş o dönemde Beypazarı Belediye Başkanıydı. Projeyi ona götürmeyi düşündüm. Mansur Yavaş projeye çok sıcak ve olumlu baktı fakat Hacettepe Üniversitesi ile prosedürler uymadı. Projeyi gerçekleştiremedik.  6 yıl sonra Mansur Yavaş beni aradı. Proje unutuldu, aradan 6 yıl geçti diye düşünüyordum ancak kendisi çok ilgilendi.” ifadeleriyle anlattı.

“Türk Hamam Müzesi: Kültürel mirası yaşatmak”

Türk Hamam Müzesi ise 2012 yılında açılışını yaptı ve kültürel mirasa önemli bir katkı sundu. Demir, açılış sürecini şöyle anlattı:

“5 sene sonra bizi üzen bir olay gerçekleşti. 13. Yüzyıldan kalma bir Selçuklu eseri, işletmeci yürütemedi ve terk edildi. Arz talep dengesi bozuldu. 1 yıl içerisinde orası çok ciddi bir tahribata uğradı. Şehrin belleğiydi. O tarihi eser ciddi bir hasara uğradı. Nasıl kurtarabiliriz diye düşündük ve Vakıflar Genel Müdürlüğü olduğunu öğrendik. Görüşmeler gerçekleştirdik, ikna ettik. 2010 yılında resesyon ve ardından restorasyon çalışmaları başladı. Süreçte Ankara Kalkınma Ajansı ilana çıktı. Biz de projemizi Ankara Kalkınma Ajansı’nın istediği bir proje haline dönüştürdük. Arkasından bu başarılı projelerden biri oldu. 2012 Haziran’da Açıkhava Müzesini uluslararası bir çalıştayla Türkiye’nin ilk dünyanın 3. Hamam müzesi oldu. Türkiye müzecilik tarihi için böyle bir önemi var. Dergi de yayınlanmasıyla da bunun hakkı verilmiş oldu, taçlandırdı. Bizim için de Ankaralılar için de büyük bir onur oldu diyebilirim.”

Koleksiyon oluşturma sürecinden de söz eden Demir, “Bizim kültürel değerlerimize dair bu konu kapsamında çok erozyona uğramış. Hamam takımı alıyorsunuz havlu takımı 3 parçayı bir arada bulmak mümkün değil. Mirasta üçe bölünür beşe bölünür hep bunlar yaşanmış. Bütünsel bir koleksiyona ulaşmak zor oldu bizim için. Genç koleksiyonerlerle çalıştık. Açılışa geri sayım başlamıştı ve koleksiyon yoktu. O sırada bir telefon aldım Mansur Yavaş’tan sonraki belediye başkanımızın eşi beni aradı. Kurtuluş Savaşı’na katkıları çok olan Çayırlıoğulları ailesiydi. Bir bavul koleksiyon gönderdiler.” 

“Müzecilik tarihinin en güzel çalıştaylarından birinin açılışını gerçekleştirdik”

Demir, açılış sürecinde Türkiye ve dünyadan birçok müzenin temsilcisiyle bir araya geldiklerini belirterek, “Bütün müze ekibini İngiltere’ye gönderdik. Orada briefler aldık. Müzede hamam kültürünün nasıl sergilendiği ile ilgili. Sonrasında uluslararası çalıştayda İngiltere’den Macaristan’dan müze temsilcileri katıldı. Türkiye’nin belli başlı müzelerinin çalışan ve müdürlerini davet ettik. Müzecilik tarihinin en güzel çalıştaylarından birinin açılışını konaklamalı olarak gerçekleştirdik.” dedi.

Demir, Türk Hamam Müzesi’nin aynı zamanda kültürel mirasa ve geleneklere duyulan saygıyı gösteren bir mecra olduğunun altını çizdi.

“Müzemiz, herkesin ziyaret etmesi gereken eşsiz bir yer”

Türk Hamam Müzesi’ni sadece bir sergi alanı değil, aynı zamanda halkla bütünleşmiş bir kültürel deneyim olarak konumlandıran Demir, “Hamam kültürüne dair müze sayısı Türkiye’de çok az. Özellikle bütünsel sergiler. Bizim müzemizde ‘Beypazarı’ odağımız. Beypazarı’nı bütünsel olarak aktarıyor ve düğün geleneklerinin bir yönü olarak hamam kültürü sergileniyor; gelin hamamı, kına hamamı… Başta Ankaralılar ve tüm dünya vatandaşları geldiği zaman müzemizde hamam kültürünü bütünsel olarak görecekler. Aşağı yukarı Anadolu’da düğünler tabii ki farklılıklar olsa da aynı şekilde gerçekleşiyor. Dolayısıyla geldiklerinde düğün dediğimiz seremoninin ne kadar özgün, eğlenceli, renkli ve canlı olduğunu görecekler. Maddi kültürü sergiliyoruz fakat manevi duygular da her alanda karşınıza çıkıyor. Girer girmez bir ilahi karşılıyor. Gelin hamamında ilahiler okunur, sadece eğlence değil dini bir ritüeldir esasında. O tınıları da o ezgiyi de koruduk. Bu işi bilen insanlara eriştik, ulaştık. Ezgiler yarım yarımdı, bütünsel hale getirdik. Kadınlarımızı stüdyoya götürdük ve bunları seslendirdiler. Müzede sergiliyoruz biz o kayıtları. Bu da biricik bir şey bizim için, müzemizi öncü konuma getiren belki Türkiye’deki tek örnek.”

“Ankara’nın kültürel zenginliğini keşfedin”

Sema Demir, Türk Hamam Müzesi’nin, kültürel mirasa saygılı, geçmişi yaşatan bir projeden öte, aynı zamanda yaşanabilir ve interaktif bir deneyim sunduğunu belirtti.

Demir, 2024 yılı ortalama ziyaretçi sayısının 10 bin civarında olduğunu bildirerek, “Müze girişlerimiz her sosyoekonomik kesimden insanın rahatlıkla girebileceği ayrıca müzede sadece etiketlerle, gözünüzle takip edebileceğiniz bir sergi değil bu. Orada müze rehberlerimiz her ziyaretçiye ayrıntılı bilgiler veriyorlar.” şeklinde açıklamalarda bulundu.