Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) maymun çiçeği virüsünü “uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu” olarak tanımlamasının ardından, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı 2024 yılı için “Mpox (M Çiçeği) Rehberi”ni yayımladı. Bu rehber, son dönemde küresel sağlık gündeminde önemli bir yer tutan Mpox virüsü hakkında detaylı bilgi ve önlemler sunuyor.
Mpox (Maymun Çiçeği) Virüsü Nedir?
Mpox, Poxviridae ailesine ait olan Orthopoxvirus cinsine mensup bir virüstür. Bu aile, çiçek hastalığına yol açan Variola virüsü ve diğer zoonotik virüsleri de içerir. Mpox, Orta ve Batı Afrika’nın tropikal yağmur ormanlarında endemik olarak görülen, zamanla dünya genelinde yayılan bir viral zoonotik hastalıktır. Hastalık, ateş, yorgunluk, baş ağrısı, kızarıklık ve lenf nodlarının büyümesi gibi belirtilerle kendini gösterir. Orta Afrika’da vakalar ölüm oranı %10’a kadar çıkarken, Batı Afrika’da bu oran %1’dir. 2022 yılından itibaren pandemik hale gelen formu ile bağışıklık sistemi normal kişilerde fatalite oranı binde 1’in altındadır.
Mpox’un Tarihçesi ve Yayılımı
Mpox, ilk kez 1958 yılında Danimarka’da deney hayvanı olarak kullanılan maymunlarda keşfedilmiştir. 1970 yılından itibaren Benin, Kamerun ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi Afrika ülkelerinde insanlarda da vakalar bildirilmeye başlanmıştır. Afrika dışında ise ilk salgın 2003 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde görülmüş ve 70’in üzerinde vaka kaydedilmiştir. 2022 yılı itibarıyla Mpox, Avrupa başta olmak üzere dünya genelinde birçok ülkede vakalarla yayılmaya devam etmiştir.
Mpox’un Bulaşma Yolları
Mpox virüsü, enfekte hayvanların kanı, vücut sıvıları, deri lezyonları veya ısırıkları yoluyla insanlara bulaşabilir. İnsanlar arasında bulaşma, enfekte kişinin vücut sıvıları veya cilt lezyonlarıyla temas yoluyla gerçekleşir. Cilt lezyonlarından kontamine olmuş nesnelerle temas da bulaşma yollarından biridir. Özellikle uzun süreli ve yakın temas, virüsün yayılmasında en önemli faktörlerden biridir.
Korunma ve Tedavi Yöntemleri
Mpox’tan korunmak için en etkili yol, enfekte kişilerle temastan kaçınmaktır. Kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek ve enfekte hayvanlarla teması önlemek de önemli tedbirler arasındadır. Sağlık çalışanları için kişisel koruyucu ekipman kullanımı büyük önem taşır. Çiçek hastalığına karşı kullanılan aşılar, Mpox’a karşı da belirli oranda koruma sağlayabilir. Ayrıca, çiçek hastalığının tedavisinde kullanılan antiviral ilaçlar, Mpox tedavisinde de etkili olabilmektedir.
Mpox’un Kuluçka Süresi ve Belirtileri
Mpox virüsünün kuluçka süresi, riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan süre, genellikle 6-14 gün arasında değişir, ancak 1-21 gün arasında da görülebilir. Özellikle hayvan ısırığı veya tırmalaması öyküsü olan kişilerde bu süre daha kısa olabilir.
Sağlık Bakanlığı’nın rehberinde, hastalığın erken teşhisi, tedavisi ve önlenmesi konusunda detaylı bilgilere yer verilmiş olup, halkın bilinçlendirilmesi amacıyla gerekli tüm adımlar atılmıştır. Rehber, vatandaşların Mpox virüsüne karşı korunmaları ve olası bir salgına karşı hazırlıklı olmaları için önemli bir kaynak sunmaktadır.